Thierry Baudet (36) en Jesse Klaver (32) hebben een sleutelrol bemachtigd na de Provinciale Statenverkiezingen. Baudet stormt met Forum voor Democratie vanuit het niets met 13 zetels de Eerste Kamer binnen, terwijl GroenLinks van Jesse Klaver met 9 zetels ruim is verdubbeld.
De regeringscoalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie verliest zijn meerderheid en moet dus onderhandelen om zijn plannen door de Kamers te loodsen. Met Forum voor Democratie als grootste partij in de Eerste Kamer en de dikke winst van van GroenLinks, zal de coalitie niet om deze partijen heen kunnen.
Daarmee doemt de vraag op: slaat Rutte 3 linksaf richting Klaver, of rechtsaf richting Baudet?
Beide politici behoren tot de nieuwe generatie politici en hebben een grote kans hun stempel te drukken op nieuw beleid. Inhoudelijk zijn ze elkaars tegenpolen maar ze vertonen ook veel overeenkomsten in de wijze waarop ze politiek bedrijven en kiezers aanspreken.
Business Insider noemt 5 gemeenschappelijke peilers.
1. Ze bruisen van de ambitie
Thierry Baudet was in 2016 één van de drijvende krachten achter het Oekraïne-referendum. Uiteindelijk wist de regering van Mark Rutte de uitslag van dit niet-bindende referendum naast zich neer te leggen.
In november 2017 zei Baudet tegenover NRC dat dit een beslissende wending was voor zijn politieke ambities. "Ik besefte dat ik zowel als redenaar, als schrijver, als intellectueel, als activist buitenspel stond. Dus er waren twee opties: of dit loslaten, of de Rubicon oversteken en echt de politiek proberen te veranderen. Ik wist vanaf het begin dat ik de enige zou zijn die dat zou kunnen. Ander talent zie ik op dit moment niet in Nederland.”
In hetzelfde interview gaf Baudet aan dat premier worden hem niet boeide, "maar ik denk wel dat het nodig is, dat ik premier moet worden.”
Ook Jesse Klaver koestert de ambitie om de politiek baas van Nederland te worden. In januari dit jaar gaf hij bij het RTL-programma 'Vijf Jaar Later' aan dat hij verwacht in 2023 in het torentje te zitten. “Over vijf jaar zijn we daar.”
2. Ze willen een radicaal ander Nederland
Klaver en Baudet doen vanuit de oppositie niet aan mee aan de typisch Nederlandse polderpolitiek. Beetje geven, beetje nemen. Politiek van de kleine stapjes. Hoewel Baudet met zijn behaalde Eerste Kamerzetels wel heeft aangegeven samen te willen werken. "Nederland is een coalitieland", zei hij daarover.
Waar premier Mark Rutte een verklaard tegenstander van 'visies' is, koesteren Baudet en Klaver juist het perspectief van een radicaal ander Nederland. Iets waar hun kiezers van kunnen dromen.
Met Forum voor Democratie wil Baudet het 'partijkartel' opblazen. Meer directe democratie is het devies: via bindende referenda, gekozen burgemeesters en een gekozen minister-president.
Daarnaast koestert Baudet de klassieke, soevereine natiestaat: hij wil uit de Europese Unie stappen, is kritisch op internationale verdragen en wil internationale handelsverdragen heroverwegen. En daar hoort een streng migratiebeleid bij.
Klaver gooit het met GroenLinks over een andere boeg, maar kiest ook voor radicaal. De formatiepoging na de Tweede Kamer-verkiezingen van 2017 om samen met de VVD, CDA en D66 een regering te vormen liep stuk. Klaver koos voor principiële afzijdigheid.
Het GroenLinks van Klaver wil aan de ene kant een radicaal milieubeleid, met een CO2-belasting en het sluiten van kolencentrales en kerncentrales. Daarnaast moet er flink genivelleerd worden: hogere belastingen op vermogen en voor iedereen die bovenmodaal verdient, minder belasting voor lage- en middeninkomens.
Plus: iedereen die elders in de wereld politiek bedreigd wordt, is welkom in Nederland.
3. Ze vertegenwoordigen het charisma van de Nieuwe Generatie
Het zal niemand zijn ontgaan dat de leiders van Forum voor de Democratie en GroenLinks beiden jonge, donkerharige mannen zijn. Qua looks kan Klaver de linkse versie van Baudet zijn, en andersom.
Beiden zijn charismatische politici van de nieuwe generatie. In Trouw omschreef politiek filosoof Ivana Ivkovic Baudet als het type van de "charismatische autoriteit", een leidersfiguur "met een beetje messianistische trekjes".
Baudet is de verlosser voor veel VVD’ers die graag een harder standpunt over de EU en migratie zien, maar voor wie de PVV toch wat te gortig is. En volgens opiniepeiler Maurice de Hond zien CDA’ers, 50Plussers en PVV’ers ook wel wat in Forum voor Democratie. Naar verluidt wist Baudet voor de Provinciale Statenverkiezingen nog een stukje van het PVV-electoraat af te snoepen toen hij zich nogmaals kon afzetten tegen het Klimaatakkoord, omdat Rutte overstag ging met een CO2-heffing voor bedrijven naar aanleiding van de doorrekeningen door de planbureaus.
Klaver gaat op zijn beurt door voor 'De Jessias'. Aan zijn lippen hangen vooral jonge hoogopgeleiden, waarvan een groot deel vrouw is.
“Ik wil niemand heilig verklaren, maar dat die ontmoeting mij nog zo helder voor de geest staat, zegt genoeg", zei voormalig Groenlinks-leider Bram van Ojik over zijn kennismaking met Klaver in 2008. De jonge Jesse hield volgens hem een ‘bevlogen verhaaltje’ en bleek later ook nog eens een dossiervreter.
À la Barack Obama houdt Klaver zijn bevlogen verhaaltjes tijdens ‘meetups’ waar honderden, zo niet duizenden mensen op afkomen. Het leverde hem geen windeieren op.
4. Ze vermarkten hun privéleven voor politieke profilering
Baudet en Klaver zetten allebei regelmatig hun privéleven in om politieke aandacht te genereren. Zo is er de zwembadfoto van Baudet, waarvan later bleek dat die door zijn nieuwe vriendin en verloofde werd gemaakt.
Klaver zette een foto van zichzelf in zijn eikeltjespyjama op Instagram – en dat is nog steeds een dankbaar onderwerp voor de media en premier Rutte.
Maar heeft dit effect op hun positie in de peilingen? Die kans bestaat. De hoeveelheid aandacht die partijen in de media krijgen, is van invloed op de peilingen, blijkt uit onderzoek. Als Baudet of Klaver een hitje weet te scoren op sociale media, komt dat in het nieuws en krijgen ze weer wat gratis reclame.
Toch kleeft er ook een risico aan. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat kiezers minder snel op een kandidaat zeggen te stemmen waarvan bekend is dat hij is vreemdgegaan. Andere wetenschappers concludeerden dat stemmers het ontzettend belangrijk vinden dat een kandidaat eerlijk is.
En hoe meer Baudet en Klaver over zichzelf vertellen op sociale media, hoe groter de kans is dat ze zich verspreken of dat er ooit iets uitlekt wat minder goed is voor hun campagne.
5. Ze gebruiken nieuwe politieke vormen als mediastrategie en voor hun achterban
GroenLinks organiseerde meerdere 'meetups' in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2017. In Nijmegen, Groningen, Utrecht, met als klapper de finalebijeenkomst in de Amsterdamse AFAS Live, waar 5.000 mensen op af kwamen. Het was het grootste en best bezochte politieke evenement van 2017.
Als de 'meetups' je doen denken aan de campagne van de voormalige Amerikaanse president Barack Obama, dan klopt dat. Klaver hanteert dezelfde grassroots-strategie, waarbij de partij aanhangers en vrijwilligers mobiliseert.
Ook de toespraken van Klaver doen denken aan Obama, en hij heeft een legertje 'beeldvoerders' dat zorgt dat hij goed overkomt op camera.
Baudet weet mensen eveneens aan zich te binden door in het hele land bijeenkomsten te organiseren. In amper een jaar tijd is het aantal leden van Forum voor Democratie geëxplodeerd, van bijna 2.000 naar bijna 23.000. Inmiddels is de jonge partij met meer dan 30.000 leden de VVD voorbijgestreefd, die het ledental zag dalen naar 25.000.
Wat Klaver en Baudet gemeen hebben, is dat ze grote groepen jonge mensen aantrekken. Daarbij zetten ze sociale media als Facebook, Instagram en YouTube heel goed in. "We hebben de oude media niet nodig. We zijn groter dan alle andere politieke partijen op sociale media", zei Baudet vorig jaar bij zo'n bijeenkomst.
Lees meer over Nederlandse politici:
- Baudet streeft Wilders voorbij op rechts – ze willen beiden een Nexit, maar zitten niet op één lijn wat betreft immigratie
- Thierry Baudet wil premier worden, maar droomt van leven als huisman
- De pijlsnelle opkomst van Jesse Klaver, de man die het kabinet in de tang kan nemen
- De bliksemcarrière van Rob Jetten, de ‘groene radicalo’ die nu wil dat miljonairs meer belasting betalen
- De opkomst van Mark Rutte – hoe de protegé van Ivo Opstelten nu zijn derde kabinet leidt